Hram Svetog Vasilija Ostroškog u Nikšiću

Ubrzo nakon oslobođenja Nikšića od Turaka 1877. godine, počinje proces njegove velike obnova. Tako je po želji knjaza Nikole, inženjer dr Josip Slade 1883. godine napravio urbanistički plan razvoja novog grada. Dr Slade je projektovao knjažev dvorac, a u njegovoj blizini, na prostoru Petrove glavice, planom je utvrđeno mjesto za sabornu crkvu.

Crkva je podignuta u čast poginulih crnogorskih i hercegovačkih boraca u oslobodilačkim ratovima protiv Turaka, koji su trajali od 1875. do 1880. godine. Imena ovih junaka upisana su na spomen pločama, koje se nalaze u unutrašnjosti hrama.

Saborna crkva je podignuta prema projektu, koji je uradio ruski arhitekta Mihailo Mihailovič Preobraženski, a gradnja se odvijala uz veliku pomoć Ruske pravoslavne crkve i carske porodice Romanov.

Gradnja ovog zdanja je otpočela  17. jula 1895. godine, kada je postavljen kamen-temeljac, i trajala je sve do 10. avgusta 1899. godine.

Osveštavanje crkve je pomjereno za sljedeću godinu, jer je bilo planirano da se 3. avgusta 1900. godine na taj način obilježi 40 godina od dolaska na vlast knjaza Nikole. Međutim, zbog iznenadne smrti italijanskog kralja Umberta, osveštavanje je obavljeno 15. avgusta uz prisustvo velikog broja važnih zvanica.

Zanimljivo je da unutrašnjost crkve nikada nije oslikana, iako je kralj Nikola pokušavao da za ovaj posao angažuje velikog srpskog slikara Uroša Predića.

Ako se nađete u Nikšiću, do saborne crkve možete doći kada od Skvera krenete Vučedolskom ulicom. Na kraju ove ulice nailazite na trg, koji je dobio ime po vojvodi Šaku Petroviću, prvom guverneru Nikšića po oslobođenju od Turaka i vođi Narodne strane (klubaši) u crnogorskom parlamentu. Na trgu se nalazi skulptura Presvete Bogorodica, a iza se uzdiže 34 metra visok hram, do kojeg se dolazi dugim stepeništem.

Skulptura Presvete Bogorodice

Na trgu Šaka Petrovića postavljena je tri metra visoka bronzana skulptura Presvete Bogorodice, koju je 2003. godine Crnoj Gori poklonio veliki ruski vajar Vjačeslav Mihailovič Klikov. Ova skulptura se u katalozima umjetnosti i radova vajara Klikova, vodi kao “Nikšićka Bogorodica”.

Svake godine, počev od 1996., na dan Sv. Vasilija Ostroškog 12. maja, sa ovog mjesta kreće litija ulicama Nikšića.